Coran 12-21

TRADUCTIONS DU CORAN EN EUROPE, XII^e - XXI^es.

Note [édition originale] : NOTÆ. Præter Epigraphen huic Suræ jam appositam nempe الفاتحة Aperiens, seu فاتحة الكتاب Aperiens Librum, idest Proœmialis  : aliis titulis à Mahumetanis inscribitur. Vocant enim illam أم الكتاب : Matrem Libri  : سورة الكنز Suram thesauri  : سورة الحمد  : Suram Laudis  : سورة الصلاة Suram orationis  : سورة الشكر والدعاء Suram gratiarum actionis, & precationis  : & (omissis aliis hujusmodi inanibus titulis) السبع المثانى Septem iterata  : quia septem illius versiculi sæpè à Mahumetanis repetuntur : vel quia illam Mahumeto bis à Gabriele traditam fuisse fabulantur : primò Meccæ ; secundò Medinæ. Ab his duabus Urbibus Suræ omnes Alcorani, vel Meccanæ, vel Medinenses nominantur. Septem constat versibus, inter quos nonnulli primum non computantes, qui communis est etiam cæteris Suris ; incipiunt septimum versum ab illis verbis : non actum iracundè, &c. sed non benè : nam sextus versus nullum haberet rhythmum, seu cadentiam. Quidam volunt, Suram esse Meccanam, quidam Medinensem : quidam utramque. Hinc Beidavius : صح أنها نزلت بمكة حين فرضت الصلاة و بالمدينة لما حولت حولت القبلة: وصح أنها مكية. Probabilis sententia est, eam traditam fuisse Meccę, cùm de Oratione lex data fuit : & Medina, cùm mutatus fuit locus Conversionis ad orandum : & probabilis etiam est ea, quę asserit, illam Meccæ tantum traditam fuisse. Quamvis autem Sura hæc primo loco ponatur ; plerique tamen negant, eam primò traditam fuisse : cùm non idem sit ordo Surarum, & versiculorum in Alcorano, ac fuerit in eorum traditione, ut aliàs monuimus. In magna habent veneratione Moslemi hanc Suram : existimant enim in ea omnium Sacrorum Librorum doctrinam contineri. Quamobrem de illa ita nugatur Alhasan : انزل الله ماية كتاب واربعة كتبًا من السمآء اودع علومها منها اربعة : التوراة والانجيل والزبور والفرقان: ثم اودع علوم الفرقان المفصل ثم اودع علوم المفصل فاتحة الكتاب فَمن علِمَ تفسيرها كان كَمن علِمَ جميع كُتب الله المنزلة من السماء ومن قرءها كأنّما قرء التوراة والانجيل والزبور والفرقان: Demisit Deus è Cœlo centum, & quatuor libros, quorum scientiam posuit in quatuor ex illis : nempè Pentateucho, Evangelio, Psalterio, & Phorcano. Deinde collocavit scientiam totam horum quatuor in Alcorano. Tum scientiam totam Alcorani conclusit in prima ejus Sura, cujus expositionem si quis noverit, erit, ac si nosset libros omnes à Deo traditos : & qui eam legerit, erit, ac si legisset Pentateuchum, Evangelium, Psalterium, & Phorcanum. Postremò Mahumetus Suræ hujus lectoribus (sicut & cæterarum, quæ in Alcorano continentur) mercedem suam ita ex Zamchascerio, & Beidavio constituit : ان القوم ليبعث الله عليه العذاب حتمًا مقضيًا فيقرءصبىٌ من صبيانهم في الكتاب الحمد لله رب العالمين فسمعه الله تعالى فرفع بذلك العذاب أربعين سنة: Si Deus mittere voluerit flagellum contra gentem, & jam decreto firmato id constituerit : dummodò unus ex puerulis illius recitet ex Alcorano : Laus Deo, Domino Mundorum : exaudiet eum Deus, & per quadraginta annos flagellum illud suspendet. Mirum est, quantum ineptiarum in hujus Suræ expositione Moslemi Doctores confarcinent : quas ego, ne cum illis ineptire videat, libens omitto. 1.  In nomine Dei, &c. ) Hæc verba tàm huic, quàm cæteris Suris præfiguntur, nona excepta. Sexcentas de lana caprina quæstiones hìc movent Expositores, totidemque fabulas intermiscent : ex quibus hanc ex Ahmedo Thalebiensi placuit apponere : قال ابو سعيد الحذرى: قال النبي ان عيسى ابن مريم ع م ارسلته امه الى الكتّاب ليتعلم : فقال له المعلم : قل بسم الله الرحمن الرحيم : فقال عيسى وما بسم الله : قال لا ادرى: قال: الباء بهاء الله: والسين سناء الله: والميم ملكه: Dixit Abu-Said Hadhriensis, dixisse Prophetam (Mahumetum) Jesum Filium Mariæ ( quibus sit pax ) mistum fuisse à Matre sua, ut literas addisceret sub Præceptore. Dixit que ei Præceptor : Dic : In nomine Dei Miseratoris, Misericordis. Dixit ei Jesus : Quid significant in dictione بسم Besmi, tres characteres B.S.M ? Respondit Præceptor : Nescio . Jesus verò dixit : Litera B. significat : Bahà Allah (idest Majestas Dei.) Litera S. Sanà Allah (idest Celsitudo Dei.) Litera M. Molcoho (idest Regnum ejus.) Benè est, quòd Mahumetani credant, Jesum, licèt puerum, Magistri sui fuisse doctorem. At ridiculè satis putant, in Hebræorum Scholis Arabicæ linguæ magisterium fuisse. Idem Auctor refert, Ebn-Abbasum socium Mahumeti, & divinæ apud Moslemos auctoritatis, dixisse : سمعت النبي ص يقول: خير الناس وخير من يمشي على الارض المعلّمون: فان المعلّم اذا قال للصبى قل بسم الله الرحمن الرحيم فقال الصبي بسم الله الرحمن الرحيم كتب الله براءة له وبراءة للمعلّم وبراءة لأبويه من النار : Audivi Prophetam Mahumetum dicentem : Omnium hominum ambulantium super terram optimi sunt Doctores. Nam ubi Doctor dixerit puero, Die : In nomine Dei Miseratoris, Misericordis : & puer hęc verba protulerit ; scribet Deus immunitatem ab igne Gehennę tàm puero, quàm Doctori ; & prætereà parentibus ejus. Idem refert. Giaaberum, celeberrimum Auctorem dixisse : لما نزلت بسم الله الرحمن الرحيم هرب الغيم الى المشرق وسكنت الرياح وهاج البحر واصغت البهايم بأذانها ورجمت الشياطين من السمآء وحلف الله بعزته لا يسمّى اسمه على شئالّا شفاه ولا يسمّى اسمه على شئالّابارك عليه ومن قرء بسم الله الرحمن الرحيم دخل الجنة : Cùm revelata fuissent hæc verba : In nomine Dei Miseratoris, Misericordis ; fugierunt nubes ad orientem : quieverunt venti : concitatum fuit mare : & bestię arrexerunt aures, ut ea audirent : Dæmones verò flammarum jaculis dejecti sunt ab orbibus cœlestibus. Juravitque Deus per potentiam suam, se salutem, & benedictionem impertiturum esse omni rei, super quam invocatum fuisset nomen suum : & eum, qui legisset, In nomine Dei Miseratoris, Misericordis, ingressurum esse Paradisum. Postremo habemus ex Abu-Mafando hæc verba : من اراد ان ينجّيه الله تعالى من الربانية التسعة عشر فليقرء بسم الله الرحمن الرحيم فانها تسع عشرة حرفا ليجعل الله تعالى كل حرف منها جنة لكل واحد منهم : Qui voluerit, ut Deus liberet eum à decem, & novem (Angelis præfectis Gehennæ) legat : In nomine Dei Miseratoris, Misericordis : in his enim verbis continentur (In Arabico Idiomate) decem, ac novem characteres. Deus autem pro singulis characteribus singulos hortos (in Cœlo) retribuet. 2.  Dominum Mundorum. ] Arabicè العالمين propriè significat Mundos . Credidit scilicet Mahumetus cum suis Arabibus, plures esse mundos. Quæ fuit stulta opinio Manichæorum, Democritus quoque, Metrodorus, Anaximander, & alii ex veteribus Philosophis infinitos Mundos esse finxere. Quidam tamen Interpretes, ad excusandum Prophetæ sui errorem, improprias adhibent explicationes. Alhasan, Mogiabed, & Cottada ita exponunt : هو عبارة جميع المخلوقات السماوات الارض وما بينهما : Est significatio omnium rerum creatarum : Cœlorum, & terræ, & eorum, quæ inter hæc duo continentur. Jahias accipit simpliciter pro الخلق Creaturis . Gelaledinus explicat جميع الخاق من الانس والجنّوالملايكة والدواب وغيرهم وكل منها يطلق عليه عالم: يقال عالم الانس وعالم الجنّ الى غير ذلك Omnes creaturę, sive sint homines, sive Dæmones, sive Angeli, sive bestię ; & quęcunque sint alię, singulę ex ipsis possunt Mundus appellari ; nempe homines dicuntur Mundus : item Dęmones, & cęterę rerum species Mundus appellantur. Sed Thalebiensis affert sinceriores aliorum expositiones, qui Mahumeti mentem meliùs sunt assecuti : his verbis : قال سعيد المسّيب لله تعالى : الف عالم فمنها ستماية في البحر واربعماية في البرّ: وقال الضحاك فيهم ثلاثماية وستون عالمًا حفاةً عراةً لا يعرفون مَن خلقهموستون عالمًا يلبسون الثياب: وقال ابو سعيد الحذري ان لله تعالى اربعين الف عالم : الدنيا من شرقها الى غربها عالم واحد:وقال مقاتل بن سليمان ثمانون الف عالم اربعون ألف في البرّ وأربعون ألف في البحر: ولو فسرت العالمين لاحتجتُ الى ألفمجلد من ألف ورقة : وقال كعب الاحبار: لا يحصى عدد العالمين احد إلّا الله Dixit Said Almosajeb. Deus habet mille mundos : sexcentos in mari, & quadringentos in terra. Et dixit Aldhahak : Sunt inter eos trecenti, ac sexaginta Mundi discalceati, ac nudi, qui non cognoscunt illum, qui creavit eos ; sexaginta autem, qui vestibus induuntur. Et dixit Abu-Said Hadhriensis : Deus habet quadraginta millia mundorum, quorum unus est hic Mundus ab Oriente ad Occidentem. Et dixit Mocatel filius Soliman ; Sunt octoginta millia Mundorum : quadraginta millia in terra, & quadraginta millia in mari. Et, si vellem exponere, quot sint Mundi, & quæ ad eos spectant, indigerem mille voluminibus, quorum quodlibet mille paginas contineret. Et dixit Kaab Alahbar : Nullus potest numerare Mundos, nisi Deus. Respondet hæc vox Arabica عالم , Hebraicæ, & Chaldaicæ ‏עולם‎  : Et puto, Arabes ab Hebræis hanc Mundorum multitudinem didicisse : nam in libro ‏טעמי מצוות‎  : in illa verba Psalmi 145. v. 13. Regnum tuum, regnum ‏כל עולמים‎ omnium Mundorum  : tenent Kabalistæ, Deum esse Regem quinquaginta, seu potiùs quinquaginta millium Mundorum : quod colligunt ex numero, qui conficitur ex illis duobus characteribus ‏כלּ‎  : nempè quinquaginta : quibus, si supra ponantur duo puncta, hoc modo ‏כׁ֗לׁ֗‎  : resultabit numerus 50000. Volunt autem Rabbini, unumquemque ex prædictis Mundis durare tantùm mille annos. Vide Prodrom. par. 4. cap. 27. VII.  Dirige nos in viam rectam, &c. ] Orat hìc Mahumetus, ut Deus dirigat se, & suos ad veram religionem, quæ in Alcorano non semel innuitur per صراط المستقيم viam rectam . Ut autem intelligatur, cujusmodi sit hæc via, seu religio, subdit : Viam illorum, erga quos beneficus fuisti ; non eorum, contra quos cum ira actum est : & non Errantium. Quinam porrò primi fuerint, docet Thalebiensis : dicens : هم الأنبياء والمؤمنون وقال ابن عباس هم قوم موسَى وعيسَى عليهما السلام قبل ان يغيّروا وقال شهر بن حوشب هم اصحاب النبي صلى الله عليه وسلم وبيته : Hi sunt Prophetę, & Fideles, (qui scilicet crediderunt in eos.) Et dixit Ebn-Abbas : Hi sunt Populus Moysi, & Jesu, super quos sit pax, antequam mutarentur (idest mutarent religionem suam.) Et dixit Schiaher filius Hausceb : Hi sunt socii Prophetę Mahumeti, pię recordationis, & domus ejus. At nonnisi ineptissimè oraret Mahumetus Deum, ut dirigeret se, & suos ad religionem sociorum, & asseclarum suorum : vel, ut explicat Jahias, ad religionem الإسلام Eslam, quam adinvenit ipse Mahumetus, neque fuit Prophetarum, neque populi Moysi, & Jesu, vel aliorum præcedentium, erga quos Deus beneficus fuit. Qui verò sint illi, contra quos iracundè actum fuit  ; & illi, qui dicuntur Errantes  : communis expositio est, priores esse Judæos : posteriores, Christianos. Ita Gelal : غير المغضوب عليهم وهم اليهود : ولا الضالّين وهم النصارى Illi, contra quos cum ira actum fuit, sunt Judęi : Errantes verò sunt Christiani. Primis convenit epitheton, etiam Apostoli testimonio 1. Thess. 2. Pervenit enim ira Dei super eos usque in finem. Secundis autem, cùm à sua religione universaliter non recesserint, iniustè tribuitur. Non desunt tamen, qui hæc duo connectant cum superioribus per negationem, ita ut integra sententia sit ; Erga quos beneficus fuisti, neque iratus fuisti eis, neque ipsi erraverunt à vera fide. Ita Zamchascerius, & alii plures. Refert prætereà Thalebiensis alias duas expositiones : قال الواقدي : غير المغضوب علَيهم بالمخالفة والعصيان: ولا االضالّين عن الدين والايمان : وقال التستري غير المغضوب عليهم بالبدعة واالضالّين عن السنة : Dixit Vacadius : contra quos iracundè actum non est propter contradictionem, & inobedientiam ; non errantium à religione, & fide. (Primi sunt peccatores, & impii : Secundi Hæretici, seu Apostatæ.) Et dixit Testarius : contra quos cum ira actum non est propter hæresim : & non errantium à Sonna, seu Libro traditionum. Qui scilicet neque contra dogmata Alcorani, neque contra traditiones majorum deliquerunt. Non est dissimulanda Guglielmi Postelli oscitantia, qui pro, & non errantium, vertit, & non errabimus quem secutus Interpres Gallicus vertit : & nous ne serons pas devoyez .

Note [édition originale] : REFUTATA. Exorditur Impostor mysterium iniquitatis iis verbis, in quibus nihil, nisi pium prima facie appareat : si demas pluralitatem illam mundorum suprà rejectam : quæ tamen non omnibus, neque statim patet : id verò facit, ut fraudem honestiùs tegat. Observare est in Alcorano, quoties error aliquis, vel fabula profertur semper illi pias aliquot sententias præmitti : ut omnia alia suspiceris, quam, quod Mahumetus malignè molitur. Et nihilominùs in his etiam primis verbis tàm piis, ac magnificis non modica latet impietas. Primò, quòd bis Deum الرحمن الرحيم Miseratorem, ac Misericordem prædicet, & mox, regnantem, seu Regem diei Judicii illum appellet ; id facit, opinor, ut diei illius cæteris omnibus formidandæ metum adimat asseclis suis. Quippe tantam fingit in Deo erga hos misericordiam, ut Mahumetanos omnes vel pessimos, ac scelestissimos in die Judicii à Gehenna per intercessiones suas liberandos esse, & in Paradisum transferendos, miseris persuadeat, dummodò quis, dùm viveret, fidem prorsùs non abiecerit, sed كان في قلبه من الايمان مثقال ذرة : fuerit in corde ejus tantum fidei, quantum est pondus formiculæ unius ex minimis . Ita enim scribit Ahmed Thalebiensis in Suram quartam, quæ inscribitur النساء de Mulieribus §. 38. Et hoc Mahumetani omnes certissimè sibi pollicentur. Secundò : Cùm Mahumetus, ejusque asseclæ Deum orent, ut ipsos dirigat in viam, seu religionem rectam ; petimus ab eis, quænam sit hęc via recta. Certè alia esse non potest præter eam, quam Deus tanquam perfectam, imò perfectissimam ad æternam salutem obtinendam approbavit, & quam illi secuti sunt, erga quos, ut ipsi fatentur, beneficentiam suam peculiariter demonstravit. Atqui hujusmodi via non potest esse, nisi Christiana religio, etiam juxta Mahumetanorum sententiam, qui docent, veram religionem, quoad essentialia, & ea, quæ spectant ad æternas veritates, semper eamdem fuisse : sed in singulis ætatibus, quoad leges, & ritus, semper ad perfectiorem statum Deum illam evexisse. Neque in hoc nos illis adversamur : non enim negari potest, ab Adam usque ad Noe religionem divinam inter homines minùs perfectam fuisse, quàm à Noe usque ad Abraham. Nullum enim Adæ posteris ante Noe præceptum, vel legem (nisi naturalem, & ad religionem, Deique cultum necessariam) à Deo emanasse reperimus : cùm ipsi Noe præceptum de abstinentia à sanguine impositum fuerit. Ab Abraham item usque ad Moysen statum perfectiorem per præceptum Circumcisionis (ut alia plura omittam, quæ Mahumetani Abrahæ data fuisse confingunt) majorem perfectionem, quàm anteà obtinuit. A Moyse verò usque ad Christum longè perfectior per legem in Sina traditam apparuit. Ex quo sequitur necessariò, per Euangelium à Christo promulgatum, religionem multò perfectiorem, quàm esset anteà, factam fuisse : nisi asserere velimus, Deum in operibus suis à perfectiori ad imperfectius regredi, quod, saltem in materia religionis, dici posse non videtur. In hoc Mahumetani ipsi conveniunt, explicantes mysticè gradationem illam trium Montium, quæ habetur in Deuteronomio, cap. 13. his verbis : Dominus de Sinai venit, & de Seir ortus est nobis : apparuit de Monte Pharan. Ita enim ea exponit Ahmed filius Abdol-Halimi parte 2. Apolog. contra Christianos : & est communis expositio Mahumetanorum : قال كثير من العلماء ان مجيالله من طور سينا انزاله التوراة على موسى من طور سينا كالذي هو من عند اهل الكتاب وعندنا وكذلك يجب ان يكون اعراقه من ساعير ارض الجليل بقرية تدعا ناصرة: فكذلك يجب ان يكون استعلانه من جبال فاران انزاله القران على محمد ص وجبال فاران هي جبال مكة: وهو سبحانه ذكر هذا في التوراة على الترتيب الزماني فذكر انزال التوراة ثم الانجيل ثم القران ومن الكتب نور الله وهداه : وقال في الاول جاء وظهر : وفي الثاني اشرق وفي الثالث استعلن فكان مجي التوراةمثل طلوع الفجر اي ماهو اظهر من ذلك ونزول الانجيل مثل اشراق الشمس زاد به النور والهدي واما نزول القران فهو بمنزلة ظهور الشمس في السماء : Asserunt multi ex doctoribus, Adventum Dei ex Monte Sina significare traditionem Pentateuchi factam Moysi in eodem monte ; ut convenit tàm apud Scripturales, quàm apud nos. Consequenter dicendum erit, ortum illius è monte Seir innuere traditionem Euangelii factam Christo : fuit enim Christus ex Seir terra Galilææ, ex Urbe, quæ vocatur Nazareth. Atque ita dicendum erit, apparitionem, seu manifestationem ejus ex montibus Pharan præsignare traditionem Alcorani factam Mahumeto faustæ memoriæ : Montes enim Pharan sunt montes Meccæ. Ipse porrò Deus ostendit hoc in Pentateucho per ordinem temporum : primò enim Pentateuchum ipsum commemorat : deindè Euangelium : postremò Alcoranum, qui tres Libri sunt lux Dei, & via recta illius. Et primo quidem loco habet جاء وظهر venit, & apparuit : secundo اشرق ortus est, seu fulguravit : tertio verò استعلن manifestavit se, seu apertè patuit. Adventus quippe Pentateuchi similis fuit adventui Auroræ, vel diluculi. Euangelii autem descensus fuit, velut solis coruscatio ; in illo siquidem lux crevit, & directio. At verò Alcorani traditio fuit velut solis meridianum in Cœlo. Verùm, quidquid sit de hac Moslemorum expositione, de qua fusiùs tract. in Prodromo, p. 2. c. 5. vel cæcus videat Euangelicam legem perfectiorem, ac sanctiorem esse, quàm Alcoranicam : & Alcoranum ita posse Euangelio comparari, ut auro lutum, & gemmis stercus : ut jam in Prodromo ostendimus, & in toto hoc opere manifestiùs patebit. Convincitur itaque Mahumetus orare Deum, ut dirigat se, ac suos ad Christianam religionem, utpotè cæteris perfectiorem, & sanctiorem, & cujus professores illi ipsi sunt, erga quos Deus beneficus fuit, ut ex auctoritate Ebnabbasi ingenuè fatetur Thalebiensis. Non ita est (inquiunt) sed orat Mahumetus, ut Deus se, suosque dirigat ad religionem الاِسْلَام Eslam. Ita Jahias, & alii, ut vidimus. Contendunt autem, hanc fuisse religionem, quam professus est Abraham, & omnes Prophetæ, & docuit, & observavit ipse Christus cum Apostolis, & Mahumetus renovavit. Sed recidunt in eumdem scopulum. Nam, cùm semper hæc religio, quoad essentialia, fuerit eadem, & mutata sit tantùm, quoad الشرايع i. Leges, ut ipsi volunt : in Christo verò, quoad leges, summam acceperit perfectionem : ut per totam quartam partem Prodromi probavi : non potest Mahumetus citra inconstantiam Deum orare, ut dirigat se, & suos ad aliam, quàm ad illam. Dupliciter respondere possunt Moslemi. Primò, Mahumetum orare Deum, ut dirigat se, & suos ad religionem Christianam perfectiorem : nempe ad eam, quam ipse deindè sibi à Deo traditam docuit per Alcoranum. Secundò, concedi posse, ut etiam ad Christianam dirigi cupiat ; sed non corruptam, & depravatam, qualis erat suo tempore, quo jam Christiani à religione vera aberraverant, quos proptereà vocat hìc Errantes  : sed qualis erat in prima sui institutione, antequam à Christianis ipsis depravaretur. Verùm primæ responsioni jam occurri in tota quarta parte Prodromi ; & iterum occurram in tota hac mea refutatione, quotiescunque se dederit occasio : ostendens, Euangelicam Legem esse Alcoranica absque ulla comparatione excellentiorem : quod sanè longa probatione non indiget : satis enim est Euangelium, & cæteros Apostolorum Libros Alcorano comparare. Nec refert quòd plures Christiani improbè, scelestèque vivant ; hoc enim non legis, sed naturæ corruptæ vitium est. Nihilominùs, si Christiani Mahumetanis universaliter comparentur, non dubito, quin longè meliores, & quoad mores illis correctiores reperiendi sint. Vide Prodr. par. 4. per totum. Secunda verò responsio facilè rejicitur, cùm certo certius sit, Christianos religionem sibi à Christo traditam numquam universaliter deseruisse, licèt aliquæ Nationes ab eadem defecerint, vel aliqui Novatores falsis eam dogmatibus depravarint : sed semper illam ad hanc usque diem integram, illibatamque retinuisse : id, quod ex continuata temporum serie collatis inter se omnium sæculorum Auctoribus, & Annalium Scriptoribus, manifestissimè convincitur. Verùm quoniam hoc est unum ex potissimis Mahumetanorum contra nos argumentis : operæ pretium existimavi, ad illud aliquantò fusiùs respondere : nonnulla repetens ex iis, quæ circa hoc fusissimè disserui in Prodrom. par. 3. à cap. 1. usque ad 4. inclusivè. Si quæramus à Mahumetanis, quandonam Christiani à religione sua discesserint, aut aberraverint, nullum sanè certum, ac fixum tempus ostendere poterunt. Coguntur tamen fateri, neque possunt negare, Christianam religionem usque ad Mahumetum universaliter perseverasse. Hoc probat, in eorum sententia, vaticinium illud de tribus Montibus Sina, Seir, & Pharan paulò superius allatum. Hoc etiam parabola illa, quam apud S. Matth. cap. 20. proposuit Christus de Patrefamilias, qui exiit primo mane conducere operarios in vineam suam . Quam parabolam Mohammedus filius Ismaelis, cognomine Albocharius, in parte 30. Alcoranicarum traditionum, refert à Mahumeto Propheta suo ita expositam fuisse : اوتي اهل التوراة التوراة فعملوا بها حتى اذا انتصف النهار ثم عجزوا فاعطوا قيراطًا قيراطًا: ثم اوتي اهل الانجيل الانجيل فعملوا به حتى صلاة العصر ثم عجزوا فاعطوا قيراطًا قيراطًا: ثم اوتيتم القران فعملتم به حتى غربت الشمس فاعطيتم قيراطين فقال اهل الكتاب هولاء اقلّ منا عملًا واكثر اجرًا: قال الله هل ظلمتُكُم  من حقّكم شياً قالوا لا: قال فهو فضلى اوتيه من اشاء . Datus fuit Pentateuchus familiæ Pentateuchi, quæ operata est in eo usque ad meridiem : deindè delassata est, & singuli ex illa acceperunt denarium. Deindè datum est Euangelium familiæ Euangelii, & operata est in eo usque ad horam nonam : deindè delassata est, & singuli ex ea acceperunt denarium. Tandem datus est vobis Alcoranus, & operati estis in eo usque ad occasum solis, & accepistis singuli binos denarios. Quamobrem dixit familia Libri (idest Judæi, & Christiani.) Isti minus operati sunt, quàm nos, & plus mercedis acceperunt. Respondit Deus : Num feci vobis injuriam, detrahens aliquid de mercede vestra ? Responderunt : Non Dixit Deus : Hæc est gratia mea, quam dabo, cui mihi adlibuerit. Si tàm Judæi, quàm Christiani, ex eo, quod operati sunt, mercedem à Deo receperunt, consequens est, ut benè operati sint, & eorum religio eo tempore Deo placuerit. Omitto plura alia loca Alcorani, in quibus Mahumetus Christianam probat, & commendat religionem ; quia de iis, ubi pertractanda advenerint, agemus. Unum tantùm hìc innuam, qui habetur Sura 16. النحل de Ape, versu 54. his verbis : وله مافي السموات والارض وله الدين واصعاً: Et illi (scilicet Deo) est quidquid in Cœlis, & in terra reperitur : & illi est religio perseverans  : idest, ut exponit Gelal : وله الطايفةدايما: semper habet aliquam gentem, seu nationem , in qua scilicet cognoscatur, ritèque colatur. Verùm, si religio Christiana, quemadmodùm Judaica, ante Mahumetum defecisset, nulla eo temporis intervallo gens fuisset, quæ Deum coleret : & per consequens religio ejus non fuisset perseverans. Porrò ex eo etiam comprobatur hæc veritas, quia eo temporis spatio, quod inter Christum & Mahumetum intercessit, & appellatur الفترة ponunt Mahumetani plures Sanctos Christianos, eosque venerantur : ut S. Georgium, qui sub Diocletiano, anno Christi circiter trecentesimo, pro Christiana fide occisus est : SS. Martyres, qui sub Dunaam Judæo, in ipsa Arabia pro eadem fide igne combusti sunt, de quibus etiam mentio fit in Alcorano sub nomine اصحاب الاخدود i. sociorum foveæ  : quia jussu tyranni in foveas plenas ardentibus prunis conjiciebantur. Prætereà fuerunt septem Dormientes apud Ephesum, de quibus in Alcorano Sura 18. الكهف i. de spelunca, prolixa, licet aliquot fabulis intermixta, narratio continetur. Hos omnes, & alios Sanctos Christianos collocat inter Christum, & Mahumetum Masaudius : addit tamen : وكانوا مؤمنين موحّدين لا على رأي النصرانية في هذا الوقت: Et erant fideles, qui credebant in unum Deum, sed non ex genere Christianorum hujus temporis. Gratis tamen hoc dicit, ut ex sequentibus patebit. Gelaledinus in Suram 57. الحديد idest de ferro, §. 28. exponens ea verba : وجعلنا في قلوب الذين اتبعوه رأفة ورحمة ورهبانة ابتدعوها ماكتبناها عليهم الا ابتغاء رضوان الله فما بعدها حق رعايتها فأتينا الذين امنوا منهم اجرهم وكثير منهم فاسقون. Et posuimus in cordibus eorum, qui secuti sunt eum (scilicet Christum) pietatem, & misericordiam, & professionem Monasticam, quam ipsimet instituerunt, absque eo, quòd nos præciperemus eam illis, tantummodò ob desiderium magis placendi Deo : sed non observaverunt eam debita ratione. Porrò illis, qui ex eis crediderunt, dedimus mercedem suam : multi autem ex eis prævaricati sunt  : assignat tempus, quo Christiani non solùm à professione Monastica, sed etiam à recta Christi fide desciverunt, dùm ita scribit : تركها كثير منهم وكفروا بدين عيسَى ودخلوا في دين مَلكهِم وبقي على دين عيسَى كثير منهم فامنوا بنبينا:  Dereliquerunt illam (scilicet vitam Monasticam) multi ex ipsis, & abnegaverunt religionem Jesu, & ingressi sunt in religionem Imperatoris sui : multi tamen ex ipsis perseveraverunt in fide Jesu, & crediderunt in Prophetam nostrum. Itaque usque ad Mahumetum perseveravit saltem in multis germana Christi religio. Quod verò addit, multos eam abnegasse, & ingressos fuisse in Religionem Imperatoris, seu Regis sui : primò non convincit, omnes veram Christi fidem deseruisse, sed tantùm multos. Deindè Christiani neque Regem, neque Imperatorem habuerunt universaliter ante Constantinum : Tantum verò abest, ut Christianorum ullus amplexus sit Imperatoris hujus religionem, ut ipse potiùs ad Christianam transierit. Hoc manifestè fatentur Chronologi ipsi Mahumetani, inter quos Abu-Mohammed Ebno-Haram, qui fuit ex genere duodecim primorum Mahumeti asseclarum, ita scribit. فرق منهم اصحاب اريوس وكانقسيسا بالاسكندرية ومن قوله التوحيد المجرد وان عيسَى مخلوق وانه كلمة الله التي بها خلق السموات والارض وكان في زمان قسطنطين الاول باني القسطنطينية اول من تنصر من ملوك الروم وكان على مذهب اريوس هذا:  Secta fuit ex iis (nempè Christianis) asseclarum Arii, qui fuit Presbyter Alexandrinus, & inter ejus effata fuit Unitas Dei depurata (à Trinitate Personarum) & quod Jesus esset creatus, & Verbum Dei, quo creavit Cœlum, & terram. Fuit autem tempore Constantini primi fundatoris Urbis Constantinopolitanæ, qui primus Christianam fidem amplexus est ex Imperatoribus Romanis, & sectatus est opinionem hujus Arii. Fallitur in hoc ultimo, confundens Constantinum filium, qui ad partes Arianas transivit, cum Constantino patre. Nam certum est, Constantinum amplexum fuisse Christianam fidem Orthodoxam, eamque, saltem per plures annos, retinuisse : & in Concilio Nicæno Arii condemnationem approbasse. Fatentur hoc Mahumetani in re Historica magis versati : inter quos Ismael Ebn-Aly, in c. De Rom. Imperat. hæc habet : والعشرين سنة مضت من مُلك قسطنطين المذكور اجتمعت ألفان وثمان مايةواربعون اسقفا ثم اختروا منهم ثلثمايةوثمانية عشر اسقفا فأقاموا دين النصرانية وحرموا اريوس الاسكندري لكونه كان يقول ان المسيح كان مخلوقا ولقت الاساقفة المذكورون لذي قسطنطين ووضعوا شرايع النصرانية بعد ان لم تكن وكان رئيس هذه البطارقة بطريق الاسكندرية وهذا الاجتماع هو اول الاجتماعات الستة التي تذكرها الروم في كلامهم وتسميها القوانين ويعني بهذه الاجتماعات السندوساتفالسندوسات الاول هذا والثاني بقسطنطينة وكان عدتهم ماية وخمسون اسقفا:  Transacto anno vigesimo Imperii Constantini prædicti congregati sunt duo millia, octingenti, & quadraginta Episcopi : deinde elegerunt ex his trecentos, decem, & octo : & stare fecerunt (idest confirmaverunt, seu stabilierunt) religionem Christianam, & excommunicaverunt Arium Alexandrinum, eo quòd diceret, Christum esse creatum. Et convenerunt Episcopi prædicti coram Constantino, & sanxerunt leges Christianitatis (idest sacros Canones) quæ anteà non extabant. Caput autem horum Patriarcharum fuit Patriarcha Alexandrinus. Hoc verò, Concilium fuit primum sex Conciliorum, quæ Romæi commemorant in suis sermonibus, & appellant Canones. Et per hæc Concilia significantur synodi, quarum prima fuit hæc. Secunda autem fuit Constantinopolitana, centum quinquaginta Episcoporum. Ex hujus igitur insignis Historici Mahumetani testimonio (cuius, sicut & aliorum Auctorum Mahumetanorum, quos cito, non omnia errata, præsertim quæ ad rem meam non pertinent, refutare, nec vacat, nec necessarium est) habemus : Primò, Constantinum non pertraxisse Christianos ad sectam suam : Sed ad Christianam religionem ab Idolorum cultu ipsum pertransisse. Secundò, Patres Concilii Nicæni non mutasse fidem Christianam : sed eam, quæ jam in toto Orbe communis erat, confirmasse. Tertiò, Arium, & ejus asseclas, tanquam Christianæ fidei, quæ Christum Deum verum agnoscebat, violatores, excommunicatos fuisse. Quartò, Fidem Christianam in hoc Concilio declaratam, & confirmatam ; ab aliis deinde quinque generalibus Conciliis receptam, & confirmatam fuisse ; quorum ultimum asserit celebratum fuisse post Constantinopolitanum tertium بالمُدن  in Modon, seu potiùs in Urbibus Metropolitanis : in eoque interfuisse ducentos octoginta novem Episcopos. Sed, quidquid sit de loco hujus Concilii, videtur incidisse in tempora Mahumeti ; post cujus ortum celebrata deindè sunt perpetua serie plura alia Concilia Generalia usque ad hoc nostrum ævum ; in quibus semper eadem Christiana fides asserta est, damnatis omnibus erroribus, qui adversus eam exorti fuissent. Hoc constat apertissimè ex iisdem Conciliis, quæ adhuc extant, veluti linguæ perpetuò loquentes totius Christianitatis. Respondebunt Mahumetani ; sicut lex Mosaica cessavit per legem Christi, ita hanc per Mahumeti legem abolitam fuisse. Sed nulla hæc est responsio : nam aliud est lex, aliud fides, & religio, ut Mahumetani ipsi docent. Lex continet ritus, ceremonias, & sanctiones, quæ possunt non solùm à Deo, sed etiam à Ministris Dei, ubi ita necesse fuerit, vel Deo ita placuerit, immutari. At religio, seu fides continet res æternæ veritatis, & quæ nullo modo possunt variari. Christus nihil hujusmodi immutavit in Pentateucho, & in religione ; licèt quædam clariùs explicaverit, vel hactenùs ignota, saltem plerisque, manifestaverit. At Mahumetus plura spectantia tàm ad veritates æternas, quàm ad Sacras Historias, quæ ad easdem pertinent veritates, tùm in Pentateucho, tùm in Euangelio partim negavit, partim mendaciis, ac figmentis immiscuit. Objicient prætereà : Multis hæresibus, ac sectis Christianam religionem discissam, confusamque fuisse. Verùm hoc non satis est, ut dici possit, Christianos à religione sua descivisse ; vel eamdem religionem periisse. Vide Prodromum part. 3. cap. 23. ubi de hac re ex professo fusissimè agitur. Alioquin, cùm Mahumetani fateantur, sectam suam plures scissuras, seu hæreses, quàm religionem Christianam, habuisse : cogentur etiam fateri, se religionem suam amisisse. Sufficit, ut, si non in tota gente, saltem in parte illius illibata religio servetur, quæ per certas notas à corrupta, & falsa possit dignosci. Postremò, etiamsi in Christiana gente plures sint nationes hæresibus infectæ : fere tamen omnes, & præsertim Græcæ, & Latinæ, quæ semper Christiani populi maxima pars, & magis conspicua fuere, in præcipuis fidei mysteriis, quæ Mahumetus negat, conveniunt : ut in Unitate Dei cum Trinitate Personarum : in Christi Divinitate, ejusdemque Crucifixione, ac Morte : in Sacramentis Baptismi, Ordinis, Pœnitentiæ, Eucharistiæ ; & in aliis hujusmodi : in quibus cum Latinis, & Græcis ab ipso Apostolorum tempore, cęterę ferè Orbis nationes semper convenere, hodieque conveniunt : quod argumentum evidentissimum est, Christianos nunquam à sua religione, saltem quoad potiorem partem, & quoad fundamentalia dogmata ; quæ Mahumetus negat, deviasse, vel aberrasse.