Note [original edition] :
NOTÆ.
Circa titulum, & locum Suræ
nulla est controversia. In numero versuum non omnes conveniunt, quamvis
plerique duos supra sexaginta enumerent. Pręmium Lectoris, erunt
عشر حسنات بعدد من صدق بمحمد وحجد به بمكة
decem bona juxta numerum tàm eorum, qui
crediderunt, quàm eorum, qui credere noluerunt in Mahumetum in
Mecca.
I.
Per Stellam. ] Gelal, & Zamchascerius volunt hìc
significari
الثريا
Plejades. Jahias :
تفسير ابن عباس قال يقول والوحى اذا انزل وتفسير الحسن يعني الكواكب اذا انتثرت والنجم عنده
جماعة النجوم
Expositio Ebn-abbas est : Per
revelationem, quandò à Deo facta fuerit. Sed expositio Alhasan est :
Per Stellas, quandò sparsæ fuerint. Itaut apud eum Stella accipiatur
genericè pro omnibus stellis. Nonnulli putant, esse hìc
prædictionem de dispersione Stellarum in die Judicii. Ita infelices
Moslemi distillant ingenia in Prophetæ sui nugis ad sensum aliquem
serium reducendis, quem ille, ne somniavit quidem.
V.
Docuit eum. ] Longa est fabula chimericę hujus revelationis,
seu apparitionis, quam breviter innuit Gelal in sua expositione his
verbis :
علمه اياه ملك شديد القوى دو مرة قوة وشدة او منظر حسن اى جبراييل ع م فاستوى استقر وهو بالافق
الاعلى افق الشمس اى عند مطلعها على صورة التي خلق عليها فراءه النبي ص فخر مغشيا عليه وكان قد ساله
ان يريه نفسه على صورته التي خلق عليها فواعده فنزل جبراييل ع م في صورة الادميين ثم دنا قرب منه
فتدلى
Docuit eum revelationem illam Angelus
validus viribus, præditus robore, virtute, & fortitudine ; seu
pulcher aspectu (
idest Gabriel,
cui sit pax )
Consedit enim
(idest firmus constitit)
& erat in
horizonte, seu in plaga Cœli, in qua Sol oriebatur in forma, qua
creatus fuerat. Viditque eum Propheta Mahumetus, & deliquium
passus corruit. Jam
verò petierat à Gabriele, ut seipsi
manifestaret in ea forma, in qua creatus fuerat. Promisitque ei
Gabriel : & descendit ad eum in forma humana. Tunc accessit
prope ad eum, & vicinior factus est.
VII.
In horizonte. ] Vox Arabica
الافق significat tàm horizontem, quàm partem quamlibet
Cœli, vel Mundi : immò, & ipsum Mundum.
IX.
Duorum arcuum. ] Exponunt quidam
ذراعين
duorum cubitorum. Et quidem
قوس tàm arcum, quàm cubitum
significat.
X.
Revelavitque servo suo id, quod revelavit. ] Exponunt
nonnulli : Revelavitque Deus Gabrieli servo suo id, quod Gabriel
revelavit Mahumeto. Sed modus loquendi Arabicus videtur exigere, ut
utrumque,
revelavit ad Mahumetum
referatur.
XIII.
Vidit eumdem vice altera. ] Nimirùm, ut exponit Gelal :
لما اسرى به الى السموات :
cum nocturno tempore translatus est in
Cœlum.
XIV.
Juxta Locum Termini. ] Lotus, Arabicè
سدرة
Sedra est juxta Gelalem :
شجرة نبق عن يمين العرش لا يتجاوز احد من الملايكة وغيرهم
arbor Nebec, sita à dextris Throni Dei,
ultra quam nulli Angelorum, vel aliorum Cęligenarum, transire fas
est. Ideò appellatur Lotus Termini. Alii tamen sentiunt ita
appellari, quia ad eam scientia omnis Primorum, & novissimorum
terminatur. Porrò Sedra est species arboris Loti. Sed puto, hìc esse
nomen proprium arboris Paradisi.
XV.
Hortus receptaculi. ] Ita appellatur hic hortus, seu
Paradisus, quia, ut ait Gelal :
تاوى الملايكة او ارواح الشهدا والمتقين
recipiuntur in eum Angeli, seu animæ
Martyrum, & Piorum.
XVI.
Id, quod operiebat. ] Nimirùm, ut exponit Gelal :
من طير وغيره
volucres, & alia animalia, quæ
super arborem Sedra considebant.
XVIII.
De signis Domini sui maximis. ] Hæc
signa ita refert Gelal :
فراءَ من عجايب الملوك رفرفًا خضرًا سدّ افق السمآ وجبراييل له ستماية جناح
Vidit autem inter res mirabiles Regni
Cœlestis aulæum viride, quod cooperuerat horizontem Cęli : &
Gabrielem, qui habebat sexcentas alas.
XIX.
Allata, & Aloza, & Manata. ] Erant hæc tria Idola
Meccanorum, de quibus alibi dictum est.
XXIII.
An erit homini id, quod desiderat ?]
Nimirùm, ut explicat Gelal :
ان الاصنام تشفع لهم عند الله
ut Idola intercedant pro eo apud Deum.
XLVI.
Dominus Caniculæ. ] Vox Arabica
الشعرى
Canicula : exponitur à Gelal :
كوكب خلق الجوزا كانت تعبد في الجاهلية
Stella, quæ est à tergo Geminorum, &
quæ colebatur tempore Idololatriæ.
XLVII.
Adæos priores. ] Nam, ut notat Gelal,
alii fuerunt tempore Hud Prophetæ : alii verò posteriores, tempore
Saleh.